Glikozile hemoglobin (hb a1c) ne anlama geliyor?

Glikozile hemoglobin, kanda bulunan ve şekerin (glikoz) hemoglobin proteinine bağlanması sonucu oluşan bir bileşiktir. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinde (eritrositler) bulunan ve oksijen taşımaktan sorumlu bir proteindir. HbA1c testi, bu bileşiğin kandaki seviyesini ölçerek, son 2-3 aylık ortalama kan şekeri düzeyini değerlendirmek için kullanılır. Bu nedenle, diyabet (şeker hastalığı) tanısı, takibi ve tedavi etkinliğinin izlenmesinde yaygın olarak kullanılan önemli bir biyobelirteçtir.

Kandaki glikoz, hemoglobin ile birleşerek HbA1c'yi oluşturur. Bu süreç, kırmızı kan hücrelerinin yaklaşık 120 günlük ömrü boyunca devam eder, bu da HbA1c'nin uzun vadeli glisemik kontrolü yansıtmasını sağlar. Test, genellikle kan örneği alınarak laboratuvarlarda yapılır ve sonuçlar yüzde (%) veya mmol/mol birimleriyle ifade edilir. Örneğin, sağlıklı bir bireyde HbA1c seviyesi %5,7'nin altında olmalıdır, diyabet tanısı için ise %6,5 veya üzeri değerler kullanılır.

HbA1c testi, diyabet yönetiminde kritik bir rol oynar çünkü:

• Diyabet tanısı koymada yardımcı olur ve prediyabet (gizli şeker) durumunu belirler.
• Kan şekeri kontrolünün uzun vadeli değerlendirmesini sağlar, günlük ölçümlerdeki dalgalanmaları dengeler.
• Diyabet komplikasyonları riskini tahmin etmede kullanılır; yüksek HbA1c seviyeleri, kalp-damar hastalıkları, böbrek hasarı ve sinir hasarı gibi sorunlarla ilişkilendirilir.
• Tedavi planlarının (ilaç, diyet, egzersiz) etkinliğini izlemek için düzenli aralıklarla tekrarlanır.

HbA1c sonuçları, bireyin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Genel olarak:

• Normal: %5,7 altı
• Prediyabet: %5,7 - %6,4
• Diyabet: %6,5 ve üzeri

Diyabetli bireylerde, hedef HbA1c seviyesi genellikle %7'nin altında tutulmaya çalışılır, ancak bu, yaş, eşlik eden hastalıklar ve bireysel faktörlere bağlı olarak kişiselleştirilebilir. Düzenli takip, komplikasyonları önlemede hayati öneme sahiptir.

HbA1c seviyeleri, kan şekeri düzeylerine bağlı olmakla birlikte, bazı durumlardan etkilenebilir:

• Kırmızı kan hücrelerinin ömrünü değiştiren anemiler (örneğin, demir eksikliği veya hemolitik anemi) yanlış sonuçlara neden olabilir.
• Böbrek yetmezliği, gebelik veya bazı hemoglobin varyantları test sonuçlarını etkileyebilir.

Bu nedenle, doktorunuz sonuçları değerlendirirken bu faktörleri göz önünde bulundurmalıdır.

Özetle, HbA1c, diyabet yönetiminde güvenilir bir araç olup, düzenli kontrollerle sağlıklı bir yaşam sürdürmeye yardımcı olur. Unutmayın, bu bilgiler genel eğitim amaçlıdır; teşhis ve tedavi için daima bir sağlık uzmanına danışın.