Diyabet, dünya nüfusunun yaklaşık %10'unu etkileyen, glikoz metabolizmasının bozulmasına bağlı olarak ortaya çıkan ve hiperglisemi ile kendini gösteren kronik bir hastalıktır. Hemoglobin Hba1c, diyabet hastalarının glisemik kontrollerinin değerlendirilmesi için kullanılan bir ölçüm testidir. İnsülin kullanan, yani glisemisi iyi kontrol edilmeyen diyabet hastalarında 3 ayda bir, glisemisi iyi kontrol edilen hastalarda ise yılda 2 kez uygulanmalıdır. Hemoglobin Hba1c, glikolize hemoglobin olarak da bilinmektedir. Hemoglobin Hba1c'yi ölçen 30'dan fazla yöntem bulunmakla birlikte, hangisinin standart olduğu konusunda araştırmalar devam etmektedir.

Şeker hastalığının akut komplikasyonları oldukça ciddi olup, bu hastalarda morbidite ve mortalitenin çoğundan hastalığın uzun dönemdeki mikro ve makrovasküler komplikasyonları sorumludur. Yapılan çalışmalar sonucu tip 1 ve tip 2 diyabetik hastalarda mikrovasküler komplikasyonların gelişmesinin ve ilerlemesinin glisemik kontrol derecesi ile doğrudan ilgili olduğu tespit edilmiştir. Bu nedenle de glisemik kontrolün takibinde hemoglobin Hba1c kullanılmaktadır.

Diyabetik hastalarda glisemik kontrolün göstergesi olarak hemoglobin Hba1c en fazla kullanılan testtir ve hastalığın gelişimi ile ilgili bilgi de verir. Hemoglobin Hba1c nonenzimatik glukoz kalıntısı ilave edilmiş hemoglobini tanımlamak için kullanılır.

Hemoglobin Hba1c, enzimatik olmayan, yani enzimin işe karışmadığı kendiliğinden olan bir olaydır. Hemoglobin Hba1c, kandaki ana glikolize hemoglobin olup Hba1'in %80'ini oluşturmaktadır.

Hba1, normal yetişkinde bulunan hemoglobinin, sadece glukoz değil karbonhidrat ile bağlanmış şeklidir. Yani Hba1, Hba1a, Hba2a, Hba3a toplamından oluşmaktadır.

Hemoglobin Hba1c, daha genel bir ifade olup, Hba1 ve diğer hemoglobin-glukoz yapılarını içerir. Glikolize proteinler üzerlerinde bulunan aminoasitler arasında yavaş gelişen ve enzimatik olmayan reaksiyon sonucu oluşurlar.

Eritrositlerdeki hemoglobin Hba1c, serum ile glikolize proteinler benzer reaksiyonlar ile oluşmaktadır.

Hemoglobin Hba1c seviyeleri, diyabet tedavisinin etkinliğini değerlendirmek için önemli bir göstergedir. Bu test, kandaki glikoz seviyesi hakkında 2-3 aylık bir süre boyunca bilgi sağlar. Normal Hba1c seviyesi %4 ile %5.6 arasında değişir. %5.7 ile %6.4 arasındaki seviyeler, prediyabet olarak kabul edilirken, %6.5 ve üzeri seviyeler diyabet teşhisi için kullanılabilir.

Hemoglobin Hba1c testi, diyabetin yönetiminde önemli bir rol oynar. Diyabet hastalarının düzenli olarak Hba1c seviyelerini kontrol ettirmeleri, hastalığın komplikasyonlarının önlenmesinde büyük önem taşır. Bu nedenle, diyabet yönetiminde hemoglobin Hba1c'nin önemi göz ardı edilmemelidir.

Özetlemek gerekirse, hemoglobin Hba1c, diyabet yönetiminde kritik bir parametre olup, hastaların glisemik kontrolünü uzun vadeli olarak izlemek için vazgeçilmez bir testtir.